Οικοσύστημα Καραντίνας

Γνώρισα τον Λουκά, τον Βασίλη και την Κλεοπάτρα στο πλαίσιο των φετινών Open Studios, έναν θεσμό που ξεκίνησε τέσσερα χρόνια πριν με πρωτοβουλία των φοιτητών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και επιτρέπει σε όλους μια περιήγηση στον πιο προσωπικό χώρο ενός καλλιτέχνη, στο εργαστήριό του. Τα παιδιά άνοιξαν λοιπόν τις πόρτες των εργαστηρίων τους και χαίρομαι πολύ που το έκαναν, καθώς κάποιες μέρες αργότερα έκλεισαν οι πόρτες όλων μας και εμείς βρεθήκαμε πίσω από αυτές. Σε καραντίνα.

Ένας εγκλεισμός, οποιουδήποτε τύπου, ξυπνάει μέσα σου το ένστικτο της διαφυγής. Και για μένα η καλύτερη διαφυγή ήταν η φύση και η τέχνη, γεγονός που με οδήγησε μετά το πέρας της καραντίνας να μιλήσω συγκεκριμένα για αυτά τα τρία παιδιά και την αξιόλογη δουλειά τους που με έναν ιδιαίτερο και διαφορετικό για τον καθένα τρόπο συμπνέει και συζεί με τη φύση.

Eco•fash•ion•20, Λουκάς Καλλιαντάσης

Η φύση, άλλοτε ζωοποιός και άλλοτε καταστροφική, έχει αρκετές συνδηλώσεις και αποτελεί έναν συχνό ανταγωνιστή στο έργο του καλλιτέχνη, έναν ανταγωνιστή που όμως ο Λουκάς Καλλιαντάσης (γνωστός και ως Gardenthief) καταφέρνει σταδιακά να κάνει σύμμαχο. Τα έργα του μοιάζουν να σχηματίζουν μια οντολογική περιήγηση, ένα ταξίδι αναζήτησης απαντήσεων στο ερώτημα του θανάτου. Ο Λουκάς παρατηρεί το θάνατο μέσα από τις διόπτρες της φύσης, έτσι στα πρώτα του έργα η χλωρίδα εξαπλώνεται επιθετικά και διεκδικεί τον ανθρώπινο χώρο. Φυτά αναρριχώμενα μοιάζουν να καταπίνουν την ανθρώπινη δημιουργία ή τουλάχιστον τα χαλάσματα που έχουν απομείνει από αυτή. Και τι απομένει άραγε; Ένας τάφος που επισφραγίζει το τέλος. Εκεί, η φύση κάνει την «ανατροπή» και με την ήρεμη δύναμη των ανθών μοιάζει να σιγοψιθυρίζει στο αυτί του Λουκά «κάθε τέλος και αρχή». O Λουκάς την ακούει και δημιουργεί έναν ζωοποιό τάφο, μια μεγάλη αντίφαση που ταυτίζεται με αυτές που βιώνουμε καθημερινά στη ζωή μας. Στα έργα του “Tomb as a garden” και “Sepulcher” τα σύμβολα θανάτου γίνονται τα εργαλεία του Λουκά για να χτίσει μνημεία ζωής. Έχοντας κερδίσει επάξια τη συμμαχία του με τη φύση, ο Λουκάς σε ένα επόμενο στάδιο της δουλειάς του επιστρατεύεται τα «όπλα» της για να καταγγείλει τη στρέβλωση της κοινωνίας μας. Η συστηματική υποβίβαση της φύσης σε εμπορεύσιμο προϊόν είναι η απάντηση που αποκαλύπτεται στον θεατή του έργου. Η αποκάλυψη ωστόσο έρχεται με ένα τίμημα για τον θεατή, κι αυτό γιατί ο Λουκάς επενδύει το μήνυμά του με ένα λεπτό στρώμα καλαίσθητης ειρωνείας. Ο θεατής δύναται να διαβάσει το μήνυμα του Λουκά μόνο αφού αναγνωρίσει το μικρόβιο του καταναλωτισμού που έχει εισχωρήσει μέσα του, για να μπορέσει σε δεύτερο χρόνο να αποδεσμευτεί από αυτό.

Clownfish(Over The Rooftops), Βασίλης Γαλάνης

Αντιμέτωπους με τις αλλοιώσεις που επιφέρει ο καπιταλισμός, τόσο στη φύση που μας περιβάλλει όσο και σε αυτή που ενυπάρχει μέσα μας, μας φέρνει και το έργο του Βασίλη Γαλάνη. Το έργο του μοιάζει με ένα φυτολόγιο το οποίο δύναται να «ξεδιπλωθεί» και να αναπτυχθεί σε οποιονδήποτε χώρο και χρόνο. Τα φυτά του Βασίλη μπορείτε να τα συναντήσετε στην οροφή ενός κτηρίου, σε εγκαταλελειμμένα πάρκα και σε οποιοδήποτε άλλο μέρος ο καλλιτέχνης θεωρήσει ότι μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για την αντίληψή μας. Ο Βασίλης αντιπαραβάλλει τα εικαστικά του φυτά (ζωγραφικά ή γλυπτά) άλλοτε με ψεύτικα και άλλοτε με αληθινά φυτά προδίδοντας έτσι τα δυσδιάκριτα όρια μεταξύ πραγματικού και πλασματικού στην καθημερινότητά μας. Συχνά τα λευκά φυτικά του γλυπτά τοποθετούνται σε κάποιο κήπο και στέκουν παράταιρα μεταξύ των ομοίων τους σε μια προσεκτικά σχεδιασμένη δυστοπία που μοιάζει να εφάπτεται απόλυτα με τη πραγματικότητα που βιώνουμε. 

The slightest house, Κλεοπάτρα Τσαλή

Στο έργο της Κλεοπάτρας Τσαλή, ο πραγματικός χώρος και ο ψηφιακός μοιάζουν να συναντώνται δημιουργώντας έναν τρίτο σχεδόν απροσδιόριστο χώρο, όπου βρίσκουμε την περιπλανώμενη περσόνα του ταξιδευτή που έχει δημιουργήσει. Ο ταξιδευτής αυτός μοιάζει μπερδεμένος, όπως ο σύγχρονος άνθρωπος, διχασμένος ανάμεσα στην επιθυμία του για επιστροφή στη φύση και τον εθισμό του στην προγραμματισμένη και κατευθυνόμενη εμπειρία και πληροφόρηση. Η αφήγηση αυτή που έχει ενορχηστρώσει η Κλεοπάτρα με τα έργα της μοιάζει σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ. Ο ταξιδευτής κουβαλάει κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής του μια πληθώρα εξωτικών τροφών, καρπών, καθώς επίσης και αποδείξεις των εμπειριών του δυσχεραίνοντας έτσι στο μέγιστο την κίνησή του. Το μεγαλύτερο φορτίο του ταξιδευτή μοιάζει να είναι η ανασφάλεια και η ανάγκη του για επιβεβαίωση. Εξοπλίζεται τα απαραίτητα gadgets που υπόσχονται μια αυθεντική εμπειρία στην άγρια φύση και σκοντάφτει διαρκώς με το βλέμμα του προσηλωμένο στο navigator. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνεχούς ακροβασίας μεταξύ ψηφιακού και πραγματικού ο ταξιδευτής χάνει κάποιους από τους καρπούς και τα σουβενίρ που κουβαλάει στον παραγεμισμένο σάκο του. Αυτά γίνονται εν τέλει σημεία στον ψηφιακό χάρτη που καθιστούν τον ταξιδευτή ανιχνεύσιμο ανά πάσα ώρα και στιγμή. Μα πάνω απ’ όλα ο ταξιδευτής δεν ξεχνάει ποτέ το «φορητό του σπίτι», μια στολή που τον προστατεύει ικανοποιητικά από το περιβάλλον στο οποίο επιθυμεί να αφεθεί.

Έχοντας διαβάσει τα παραπάνω, σας καλώ να αναρωτηθείτε, πόσα από αυτά τα ζητήματα σάς έχουν προβληματίσει σοβαρά; Και αν ναι, πόσους από αυτούς τους προβληματισμούς καταφέρατε να κάνετε εικόνα, να τους δώσετε ουσία και φύση τόσο χειροπιαστή, ώστε να μπορεί να μεταδοθεί ταχύτατα από τον έναν άνθρωπο στον άλλο, σαν ένας ιός αλήθειας, για να μιλήσουμε με όρους της εποχής. Εγώ ομολογώ ότι χωρίς αυτά τα παιδιά και τη συστηματική και σκληρή τους δουλειά που η κοινωνία μας επιμένει να αντιλαμβάνεται ως χόμπι, δεν θα μπορούσα να αρθρώσω ούτε τις μισές από αυτές τις λέξεις. Μετά από όλα αυτά μπορείτε πραγματικά να μου πείτε ότι η τέχνη δεν είναι αναγκαιότητα;

Σοφία Ξενέλλη*

Ο Ι  Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Ο Ι

Λουκάς Καλλιαντάσης : 

https://loukaskalliantasis.pb.studio/

Instagram : https://www.instagram.com/garden.thief/

Βασίλης Γαλάνης : 

http://vasilisgalanis.com/

Instagram : https://www.instagram.com/vasil_galanis/

Κλεοπάτρα Τσαλή :

http://www.kleopatratsali.com/

Instagram : https://www.instagram.com/kleopatra.tsali/

* H Σοφία Ξενέλλη είναι αρχαιολόγος / ιστορικός τέχνης-μουσειολόγος και μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης.